LENFÖDEM NEDİR?

Lenfödem, lenf sistemdeki bozukluktan dolayı lenf sıvısının taşınamaması sonucu dokularda toplanması nedeniyle ilgili vücut kısımlarının şişmesidir.

Lenfödem kaç çeşittir?

Lenfödem ikiye ayrılır. Birincisi, genetik yapısal lenf bozukluklara bağlı primer lenfödem, ikincisi, daha önceden sağlam olan ancak cerrahi veya radyoterapi gibi nedenlere bağlı olarak sekonder lenfödemdir.

Lenfödem görülme sıklığı nedir?

Ortalama 20 yaş altında primer lenfödem görülme oranı 1.15/100.000’dır.

Lenfödem görülme yaşı nasıldır?

Primer lenfödem, doğumu takiben, ergenlik çağında veya geç dönemde orta yaş grubunda gelişebilir.

Lenfödem belirtileri nelerdir?

• Şişlik (Ayaktan ve elden başlar yukarı ilerler)
• Ağrı/rahatsızlık
• Uyuşukluk, karıncalanma, basınç veya sıkılık duyusu
• Ekstremite ağırlığı
• Enfeksiyona yatkınlık artar
• Deri bozulur
• Hareket kaybı olur
• Yara iyileşmesi bozulur

Resim 1. Lenfödem

Primer Lenfödem derecesi nasıl sınıflandırılır?

Lenfödemin genel olarak 3 evreye ayrılmaktadır. Lenfödem gelişen bacakta sağlam bacağa göre 3cm’den daha fazla çap artışı varsa hafif, 3-5cm arasında çap artışı varsa orta, 5cm’den daha fazla çap artışı varsa ciddi lenfödemden bahsedilmektedir.

Klinik olarak;

• Çok hafif klnik bulgusu olan
• Lenfödem kliniği belirgin olan ancak geri dönüşümlü olan
• Lenfödem kliniği geri dönüşümsüz olan
• Elefantiazis (Fil bacağı görünümü) olan hastalar

Lenfödem nedenleri nelerdir?

Yapısal olarak lenf sistemindeki yetersiz gelişime bağlı olarak gelişen primer nedenler veya cerrahi operasyonlar, infeksiyon veya radyoterapi gibi sekonder nedenler sorumlu tutulmaktadır. Primer lenfödem bebeklikte, ergenlikte veya orta yaş dönemlerinde gelişebilmektedir.

Lenfödem Tanısında hangi tetkikler kullanılır?

Lenfödem tanısında en önemli tanı aracımız sintigrafidir.

Lenfödem Tedavisinde hangi yöntemler kullanılır?

Fizyoterapi

Fizyoterapistler tarafından profesyonel olarak Manuel lenfatik drenaj tekniği uygulanarak lenfatik akışı kolaylaştırmak ve doku sertliğini azaltmak amaçlanır. Bu teknik

Lenfatik sistemin anatomik ve fizyolojik alt yapısına göre geliştirilmiş son derece ılımlı, yavaş ve ritmik yapılan özel bir drenaj tekniğidir.

Buna bağlı ödem kontrol altına alınır ve eklemlerin hareket kabiliyeti artırılır. Fizyoterapi ile kozmetik problemler azaltılır ve psikolojik olarak iyilik hali sağlanır.

Kompresyon Bandajlama

• Doku basıncını artırır
• İntertisyel kapiller sıvı filtrasyonunu azaltır
• Doku sertliklerini azaltır
• Ekstremiteyi şekillendirir

Kompresyon Giysileri ; (Koruyucu faz)

• Etkilenmiş ekstremiteyi korumak
• Lenf akışını stimüle etmek

Basınç çok önemli !!

10-30 mmhg Üst ekstremite

30 mm Hg Alt ekstremite

Pnömatik Kompresyon Pompaları;

• İntersitiyal ortamdan suyu uzaklaştırabilirler ama
• proteinleri uzaklaştıramazlar
• Lenf kollektörleri olumsuz etkiler
• Suyun distalden proksimale hareket ederek burada yığılmasına neden olur
• Fibrötik dokularda daha fazla fibrözise yol açar

Dekonjestif Egzersiz

• Lenfanjiomotoriyi arttırır
• İntertisyel sıvının mobilizasyonunu sağlar
• Sempatik tonusu azaltır
• Torasik dal içinde filtrasyon ve temizleme hareketlerini arttırır
• Lenf akımını hızlandırır ve ödemi azaltır
• Fibrosklerotik dokuyu azaltır
• NEH genişliğini korur ve esnekliğini arttırır
• Kasları kuvvetlendirir
• Postürü korur ve geliştirir

Yaşam tarzı

• Sık sık oturmalı veya uzanarak dinlenmeli
  
• Otururken ve yatarken kol yastıkla yükseltilmeli
  
• Aşırı sıcak suyla yıkanmamalı, saunaya, buhar odalarına girmemeli
  
• Isı kaynakları önüne oturmamalı
  
• Çamaşır asma gibi aşırı uzanma gerektiren ev işlerini lenfödemli kolla yapmamalıdır

Dr.İlhan Gölbaşı